Wykład UTW: Polscy odkrywcy Syberii
4 kwietnia 2022, poniedziałek, godz. 11.00
Wstęp wolny dla studentów UTW, pozostali 10 zł.
Rejony srogiej i dalekiej Syberii zostały odkryte przez Polaków. O tym kto i kiedy dokonał odkrycia dowiemy się podczas wykładu „Polscy odkrywcy Syberii” wygłoszonego przez prof. dr hab. Hannę Krajewską - dyrektorkę Archiwum Polskiej Akademii Nauk.
Warto wiedzieć.
Niezwykli ludzie z Mojego pamiętnika Zofii Solarzowej z d. Michałowskiej (1902 – 1988)
Wacław Sieroszewski herbu Szreniawa (1858 - 1945)
Zakopane 1914 r. – Zosia zapamiętała go tak: ”Malutki, w bardzo wysokim czaku, jeździł przez Krupówki na bardzo wysokim koniu ku uciesze przechodniów.”
Był wtedy znanym działaczem niepodległościowym, sybirakiem, podróżnikiem, poliglotą, etnografem i pisarzem. W Pamiętnikach i wspomnieniach opisał swe dzieciństwo przeżyte we dworze w Wólce Kozłowskiej, gdzie przyszedł na świat 24 sierpnia 1858 r. Majątek ojca Leopolda - powstańca styczniowego, przylegał do nowej linii kolei żelaznej prowadzącej z Warszawy do Petersburga. Z okien dworu widać było stację.
Dziś w miejscu, gdzie stał dwór (po wschodniej stronie skrzyżowania dróg nr 634 oraz 636) najpierw należący do Jana Sobieskiego – wuja i opiekuna Cypriana Norwida, a potem rodziny Sieroszewskich, pozostały lipy i klony a także pobliski staw.
Wacław, wychowany w domu w duchu patriotycznym, już w gimnazjum działał w tajnych stowarzyszeniach antycarskich. Wydalony ze szkoły, trafił do więzienia. W wieku 22 lat zesłany dożywotnio na Syberię. Nigdy z tym wyrokiem się nie pogodził. Szybko zaczął się uczyć języka ludu Sacha, zaprzyjaźnił się z Polakiem, dawnym zesłańcem – Janem Zaborowskim. Prowadził w Jakucji warsztat kowalski, polował, wyrabiał biżuterię, interesował się szamanizmem. W maju 1880 r. ożenił się z 20 – letnią Ariną, szwagierką Zaborowskiego. Efektem pobytu wśród ludu Sacha jest monografia pt. 12 lat w kraju Jakutów.
Uciekał stamtąd dwa razy, niestety został złapany i zesłany dalej. W 1892 r. osiedlił się w Irkucku, po dwóch latach wyjechał do Petersburga, tam zdobył uznanie wśród etnografów, otrzymał złoty medal za pracę o ludach zamieszkujących Daleki Wschód. Pozwolono mu na powrót do kraju rodzinnego.
Syberia nie pozbawiła go odwagi, brawury i przekonań. Za udział w manifestacji w 10. rocznicę odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu, został wydalony z Kongresówki.
W latach 1903-04, w towarzystwie zesłańca - Bronisława Piłsudskiego, wziął udział w badaniach etnograficznych nad ginącą kulturą narodu Ajnów, zamieszkujących m.in. wyspę Hokkaido.
W 1905 r. trafił do więzienia. Siedział na Pawiaku.
W latach 1910 – 1914 przebywał w Paryżu; po powrocie do kraju wstąpił do Związku Strzeleckiego, najpierw trafił do piechoty, potem został ułanem Beliny-Prażmowskiego; obok Kazimierza Sosnkowskiego i Walerego Sławka był najbardziej zaufanym współpracownikiem Józefa Piłsudskiego.
W odrodzonej Polsce prowadził ożywioną działalność polityczną, piastował wysokie stanowiska w rządzie. Był niezwykle aktywny w sferze kultury.
Napisał wiele opowiadań i powieści. Jest Kawalerem Krzyża Virtuti Militari. Sieroszewski spoczywa na Powązkach, kw.209 -2 -14
Jego wnuk – Andrzej Sieroszewski - wydał w 2015 r. pracę pod red. prof. A. Makowieckiego pt. Wacław Sieroszewski – żywot niespokojny.
W 1934 r. twórca Bajki o żelaznym Wilku został honorowym obywatelem miasta Tłuszcz. W 2004 r. Szkoła Podstawowa w Kozłach otrzymała imię Sieroszewskiego. (Kozły , Wólka Kozłowska i Rysie tworzyły majątek rodziny Sieroszewskich).
Opracowała Hanna Ciesielska
Warszawa, luty 2022