Wykład UTW: Przewrót majowy 1926 roku
13 maja 2023, poniedziałek, godz. 11.00
Wstęp wolny dla studentów UTW, pozostali 15 zł.
Serdecznie zapraszamy na wykład "Przewrót majowy 1926 roku", który wygłosi Jacek Delert- przewodnik.
Przewrót majowy 1926 roku to jedno z tragicznych wydarzeń w historii Polski, gdzie naprzeciwko siebie stanęli do walki polscy żołnierze. W wyniku trzydniowych działań zbrojnych w stolicy zginęło 379 osób a prawie 1000 zostało rannych. Wykład przybliży jaka była geneza tych wydarzeń i ich konsekwencje w latach następnych. Przewrót majowy wstrząsnął polską polityką i odegrał wielką rolę w życiu kraju aż do początku II wojny światowej. Wielu historyków do dzisiaj zadaje sobie pytanie: czy można było nie dopuścić do tych tragicznych zdarzeń?
W dzień po 98. rocznicy przewrotu majowego studenci UTW Zacisze uczestniczyli w prelekcji odnoszącej się wydarzeń z 1926 roku, które odcisnęły ogromne piętno na dalszych losach wolnej Polski.
O genezie przewrotu majowego, sytuacji politycznej, społecznej i gospodarczej opowiedział Jacek Delert. Studenci z dużym zainteresowaniem słuchali o prezydencie Stanisławie Wojciechowskim, utworzonym w maju 1926 roku rządzie Wincentego Witosa i fenomenie Piłsudskiego.
Od lata 1923 r. Marszałek Józef Piłsudski przebywał na politycznym odosobnieniu w Sulejówku, a od 1924 r. przygotowywał się do zbrojnego przejęcia władzy organizując spotkania konspiracyjne na przykład w Małej Ziemiańskiej, kawiarni przy ul. Mazowieckiej w Warszawie.
W nocy z 11 na 12 maja doszło do ostrzelania willi Marszałka. Rano Piłsudski wyruszył do prezydenta Wojciechowskiego, by oficjalnie zaprotestować przeciwko nastawaniu na życie jego i dzieci. Rankiem 12 maja 1926 roku z Rembertowa wyruszyły w kierunku stolicy oddziały wierne Józefowi Piłsudskiemu. Marszałek chciał doprowadzić do dymisji rządu Wincentego Witosa i powołania nowego gabinetu. Władze nie zamierzały jednak się poddać. Oddziały Piłsudskiego rozpoczęły atak na most Kierbedzia, a następnie zajęły warszawskie mosty, a rząd ogłosił stan wyjątkowy.
Tego dnia odbyło się spotkanie Józefa Piłsudskiego z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim na moście Poniatowskiego. Nie jest znany dokładny przebieg rozmowy obu polityków, ale zakończyło się fiaskiem. Garnizon warszawski był wierny prezydentowi Wojciechowskiemu.
Jacek Delert przedstawił układ sił podczas zamachu.
14 maja wojska Piłsudskiego liczyły już około 8500 żołnierzy (oraz dodatkowo ok. 800 członków Związku Strzeleckiego) przy ok. 2200 żołnierzy po stronie rządowej. Oddziały Marszałka posiadały czołgi i samochody pancerne, a wobec braku artylerii po stronie rządowej, szybko zaczęły uzyskiwać przewagę.
14 maja 1926 rząd wraz z prezydentem ewakuował się z Belwederu do Wilanowa. Prezydent postanowił zrezygnować z urzędu. Akt dymisji odczytał Jacek Delert słuchaczom UTW Zacisze. Zgodnie z konstytucją funkcję głowy państwa przejął marszałek Maciej Rataj. On też doprowadził do zakończenia walk i zawieszenia broni. Bilans starć z 12–15 maja 1926 roku wyniósł: 379 zabitych i 1000 ciężko rannych.
Zdobycie w wyniku zamachu majowego władzy przez Piłsudskiego często uznawane jest jako punkt zwrotny w dziejach Polski międzywojennej. Dziękujemy Prelegentowi za spotkanie, przedstawienie faktów, popularyzowanie historii.